James Van Allen urodził się 7 września 1914 roku na małej farmie koło Mount Pleasant, Iowa, Stany Zjednoczone, a zmarł 9 sierpnia 2006 roku w Iowa City, Iowa, Stany Zjednoczone.
James Van Allen był badaczem kosmosu i pionierem w dziedzinie fizyki magnetosfery, najlepiej znanym z odkrycia pasów promieniowania wokół Ziemi, nazwanych na jego cześć pasami Van Allena. Po uzyskaniu doktoratu z fizyki jądrowej na University of Iowa w 1939 roku, Van Allen pracował jako pracownik naukowy w Carnegie Institution of Washington. W kwietniu 1942 roku dołączył do nowo utworzonego Laboratorium Fizyki Stosowanej (APL) na Uniwersytecie Johna Hopkinsa, pomagając w opracowaniu zapalników zbliżeniowych do broni. Po II wojnie światowej Van Allen założył grupę badawczą APL, zajmującą się dużymi wysokościami, która wykorzystywała rakiety V-2 i Aerobee do badania promieniowania kosmicznego i górnych warstw atmosfery Ziemi. W 1951 Van Allen powrócił na University of Iowa. W ramach wkładu USA w Międzynarodowy Rok Geofizyczny 1957-58, który po raz pierwszy zaproponowany został w roku 1950 przez kilku czołowych naukowców spotykających się w salonie Van Allena, Van Allen pokierował projektowaniem i konstrukcją oprzyrządowania naukowego umieszczone na Explorerze 1, pierwszym w Stanach Zjednoczonych sztucznym satelicie Ziemi wystrzelony w 1958 roku, umieszczonym z sukcesem na orbicie. Umieszczony na satelicie licznik Geigera dostarczył dane o pasach promieniowania znajdujących się wokół Ziemi, które pasami Van Allena. Van Allen wziął udział w opracowaniu licznych sond kosmicznych wykorzystywanych w badaniach fizyki planetarnej i słonecznej, w tym sond Mariner 2, Pioneer 10 i 11, Voyager i Galileo. Wśród wielu wyróżnień otrzymał w 1987 roku amerykański Narodowy Medal Nauki.
